موسیقی شادمانی و رقص تالشی

اجراكنندگان موسيقى مراسم شادمانىمجريان موسيقى مراسم عروسى در تالش را مىrlm;توان به دو دسته تقسيم كرد. دستهrlm;ى اول نوازندگان حرفهrlm;اى هستند كه براى اجراى موسيقى به مراسم دعوت مىrlm;شوند و به آنها <<آشق>> يا <<سازَنده>> گفته مىrlm;شود و دستهrlm;ى دوم زنان ايل و فاميلrlm;اند كه اغلب در مجالس زنانه به همراه نواختن دايره و دمبلى (تشت فلزى) ترانهrlm; ها را مىrlm;خوانند. كلمهrlm;ى <<سازَنده>> بيشتر در نواحى جنوبى تالش، از ماسال و شاندرمن تا شفت و فومن، رواج دارد و اغلب به rlm;طور خاص در مورد نوازندهrlm;ى سورنا بهrlm;كار مىrlm;رود؛ سورنا در تالش با كلمهrlm;هاى ساز و زرنا شناخته مىrlm;شود و سازنده به معنى نوازندهrlm;ى ساز است. كلمهrlm; ى آشق كه در تالش مركزى و شمالى رواج دارد احتمالاً شكلى از نامواژهrlm; ى باستانى <<اشوك>> باشد. (اشوك و اشو در اوستا به معناى مرد مقدس آمده است مانند اشو زرتشت. رك. محمدرضا درويشى. دايرةالمعارف سازهاى ايران. جلد اول. ص۲۲۷. انتشارات ماهور) اين كلمه در تالش به rlm;طور عام به نوازندگان و خوانندگانى كه در مجالس عروسى مى rlm;خوانند، مى نوازند و از اين راه كسب درآمد مىrlm;كنند اطلاق مىrlm;شود.
كلمهrlm; ى <<موطريب>> (مطرب) نيز در گذشته در منطقه كاربرد داشته است كه به مرور زمان به دليل برخى عقايد مذهبى بار معنايى منفى يافته است.

رقص تالشىرقصrlm;هاى تالشى در مناطق مختلف تالش اشكال گوناگونى دارند. اين اشكال بيشتر توسط زنان حفظ شدهrlm; اند و نگارنده با رقصى كه خاص مردان باشد برخورد نكرده است بهrlm;طور كلى در تالش مردان كمتر تمايل به رقصيدن دارند.
اين رقصrlm;ها در مراحل مختلف عروسى متفاوتند به rlm;طور مثال:

۱. <<كَترا وشتن>> رقص با نوعى قاشق چوبىrlm;ست؛ زمانى كه عروس را سوار بر اسب به منزل داماد مىrlm; آورند، قبل از اينكه پياده شود، يك نفر با دو كترا درحالى كه كتراها را به هم مىrlm;زند مى رقصد تا كتراهاى چوبى شكسته شود و آن را بالاى سر عروس پرت مىrlm;كند.
۲. >>خنه دوش>> (حينا وشتن) رقص با حنا را در شب حنابندان با ظرف حاوى حنا انجام مىrlm;دهند.
۳. مجمَه دوش: رقص با مجمه (سينى بزرگ حاوى ميوه، سبزه، شيرينى، پارچه و غيره) را با گذاشتن مجمَه بر سر و در هنگام آوردن عروس به منزل داماد و در مراحل مختلف عروسى انجام مىrlm;دهند.
۴. چرا وشتَن: اين رقص بيشتر در تالش جنوبى رواج دارد و با گذاشتن چراغ روشن (چراغ نفتى) بر سر مى rlm;رقصند. حفظ تعادل در اين رقص و در مجمه وشتَن، رقص با مجمه، بسيار هنرمندانه و جالب است.
۵. رقص جمعى: رقصrlm;هاى تالشى به صورت تكى و دو به دو انجام مىrlm;شوند. البته تعداد رقصrlm;كنندگان زياد است، ولى نگارنده با رقص گروهى همانند رقصrlm; هاى كردى در تالش جنوبى و مركزى برخورد نكرده است؛ تنها در تالش شمالى (آستارا و لنكران) نوعى رقص گروهى را در روستاى سپاردى لنكران ديده است كه پنج زن همراه نواختن دايره و خواندن دستهrlm; جمعى مىrlm; رقصند.

خواننده: استاد قسمت خانی

دایره (دیاره): استاد محمد قاسمی

تمبوره و همخوان: آرمین فریدیهفت خوانی
همخوانی و خله: هومن فریدی هفت خوانی
منبع: موسسه فرهنگی هنری ماهور